Ketose is een veel voorkomende stofwisselingsziekte bij melkkoeien. Het wordt veroorzaakt door een negatieve energiebalans, die vaak wordt gezien bij hoogproductieve dieren aan het begin van de lactatie en kan leiden tot een verminderde melkproductie. Met behulp van het DeLaval Bodyconditiescore-systeem BCS kunnen deze dieren worden opgespoord. 

Koeien met ketose hebben een verhoogd risico op een lebmaagverdraaiing, baarmoederontsteking en kreupelheid. Daarnaast veroorzaakt ketose een lagere melkproductie van ongeveer 7 procent ten opzichte van een gezonde koe (Van Leenen, 2015) en is er ook sprake van verminderde vruchtbaarheid en risico op vroegtijdig ruimen van koeien (Vanholder, Papen, Bemers, Vertenten & Berge, 2015).

Goede conditie in droogstand

Koeien die met een goede conditie de droogstand ingaan en deze tijdens de droogstand handhaven, lopen minder risico op ketose. Probeer koeien dus droog te zetten met een BCS rond 3,5 en probeer dit vast te houden tijdens de droogstand.

Voor koeien met een te ruime conditie zou u kunnen denken aan eerder droogzetten dan de verwachte droogzetdatum om het risico te verlagen. De kans op ketose is namelijk twee keer zo groot voor een koe die afkalft met een BCS hoger dan 3,5 dan voor een koe die afkalft met een BCS van 3,5.

Conditieverlies door ketose

Koeien die aan het begin van de lactatie aan ketose lijden, verliezen meer conditie dan koeien zonder ketose. Alert zijn op koeien die in de eerste 8 weken conditie verliezen, kan helpen om gevallen van subklinische ketose te lokaliseren. Kijk vooral naar koeien met een BCS van meer dan 3,25 vóór het afkalven die meer dan 0,75 BCS-punten verliezen in de eerste 8 weken van de lactatie.

Om die koeien te helpen vinden scoort het DeLaval Bodyconditionscore-systeem (BCS) koeien op 0,25 punten en geeft een tweeweekse en vierweekse trend in BCS. De BCS aan het einde van de vorige lactatie kan worden gebruikt als uitgangspunt. Zo kunnen de verliezen worden  gecontroleerd en waar dat nodig is, kan een behandeling worden gepland om het effect van ketose te verminderen.

Aanbevolen acties

Mogelijke gevallen van ketose zijn zichtbaar in de rapporten in DelPro Farm Manager. De actie die door uw dierenarts of adviseur wordt aanbevolen is te zien in Standard Operating Procedures. Zo wordt voor alle alle koeien met een afwijking altijd het juiste advies gegeven.

Die acties kunnen zijn:

• Overweeg eerder droogzetten.
• Verhoog het dagelijks rantsoen.
• Gebruik een energiebolus.
   

In de attenderingen wordt er onderscheid gemaakt in lactatiestadia en lactatienummer. Bij een vaars die een verhoogd risico heeft op ketose, zie je dat de conditie iets hoger ligt dan bij tweedekalfs- en oudere koeien, dat de voeropname tijdens de opstart iets lager blijft en dat de productie iets hoger is. 

Voor tweedekalfs- en oudere koeien heeft de tussenkalftijd van de vorige lactatie invloed. Koeien krijgen de ruimte om in conditie te groeien, wat voor de volgende lactatie weer het risico op ketose verhoogt. Het is namelijk bekend met welke BCS de koe de droogstand is ingegaan. Om het risico nog accurater te kunnen aanduiden, wordt er ook rekening gehouden met de verwachte melkgift tijdens het opstarten na het afkalven.

Monsters nemen om zeker te weten

De koeien worden opgespoord aan de hand van kengetallen en filters uit het systeem. Dit betekent niet meteen dat de koe ook werkelijk in een negatieve energiebalans zit, DelPro geeft de koe alleen aan als risicodier. Om er zeker van te zijn of de koe daadwerkelijk ketose heeft ontwikkeld, moet er met een frequentie van enkele dagen een monster worden genomen.

De ervaring heeft geleerd dat een koe met een lange tussenkalftijd en een hoge BCS bij afkalven tot 34 dagen eerder geattendeerd wordt dan daadwerkelijk ketose vastgesteld kan worden. Voor dieren die geattendeerd worden met een te snel dalende BCS-trend, is de spreiding 20 dagen eerder, tot 20 dagen na bevestiging van ketose.

Risicodieren voor negatieve energiebalans

Bij nieuwe BCS-systemen zijn ook de risicodieren voor een negatieve energiebalans te zien. Voor bestaande gebruikers van het DeLaval Bodyconditiescore-systeem BCS kan deze mogelijkheid via het DeLaval-dealernetwerk worden aangevraagd.