Terwijl in Den Haag koortsachtig wordt gewerkt aan het oplossen van de stikstofcrisis, komt DLF met een nieuw ras smalle weegbree op de Europese markt. In een grasklavermengsel biedt de weegbree, met de naam AgritaiN, een forse en wetenschappelijk bewezen vermindering van nitraatuitspoeling én een betere benutting van graseiwit.

DLF heeft samen met drie universiteiten in Nieuw-Zeeland en twee in Denemarken jarenlang gewerkt aan een oplossing om de uitspoeling van nitraat uit urineplekken fors te verminderen. Het bedrijf denkt deze nu gevonden te hebben in een speciaal veredeld ras smalle weegbree, dat in tegenstelling tot andere smalleweegbreerassen specifiek is ontwikkeld om stikstofuitspoeling uit grasland te verminderen. ‘AgritaiN, zoals het ras is gedoopt, vermindert zowel enkelvoudig als gezaaid in een mengsel de uitspoeling van stikstof fors’, belooft productmanager Thomas van Tetering van DLF. 

Concentratie stikstof in urineplekken

Grazend melkvee wordt gezien als een belangrijke bron van verhoogde stikstof in het oppervlaktewater. Van Tetering toont analyses waaruit blijkt dat tot 89 procent van de stikstofuitspoeling bij beweidingssystemen afkomstig is van urineplekken. De concentratie stikstof in urineplekken kan volgens hem oplopen tot wel 700 kilogram per hectare, wat veel meer is dan grassen kunnen opnemen. ‘Een koe in het weiland laat de urine lopen op hooguit een paar vierkante meter. Die urine heeft hoge concentraties aan stikstof. Daarvan kan gras veel opnemen, maar veel gaat ook verloren naar het grondwater. Grasmengsels met AgritaiN kunnen dit grotendeels reduceren’, zegt hij.

Stikstofwinst op vier onderdelen

DLF noemt de nieuwe smalle weegbree een natuurlijke technologie in stikstofbeheersing, waarbij op vier verschillende onderdelen stikstofwinst wordt gepakt. Het eerste is het verdunnen van de stikstofconcentratie in de urine, het tweede een betere benutting van eiwit in de koe. Het derde effect is langzaam vrijkomend eiwit in de koe, in combinatie met urinestikstof die maar langzaam vrijkomt. En de vierde en laatste factor is het beperken van het nitrificatieproces in de bodem door middel van een goede beworteling.

Eerst het verlagen van de stikstofconcentratie in de urine, hoe werkt dat precies? Van Tetering legt het uit. ‘Deze smalle weegbree stimuleert de wateropname van koeien, waardoor koeien na het grazen meer water gaan drinken. Door het lage drogestofgehalte zit er daarnaast relatief veel water in de speciale weegbree. Die twee effecten zorgen voor een hogere urineproductie, waardoor de concentratie aan stikstof per liter aanzienlijk lager is dan die van gewoon gras of van andere smalleweegbreevariëteiten.’ 

Een extra voordeel is volgens Van Tetering dat de koeien vaker gaan urineren. ‘Hierdoor wordt de urine over een groter oppervlak verspreid. Dit brengt de concentratie aan stikstof op één plek in het weiland nog verder naar beneden.’

Betere eiwitbenutting in de koe

Het tweede grote voordeel van de toevoeging van de bijzondere weegbree aan grasmengsels is een betere benutting van het eiwit in de koe, vertelt Van Tetering. ‘In vergelijking met Engels raaigras gaat er met AgritaiN meer eiwit in de melk en minder naar de urine. Dit komt doordat het eiwit uit het gewas maar langzaam vrijkomt in de koe.’ Studies tonen inderdaad aan dat bij een gelijke eiwitopname rantsoenen op basis van AgritaiN resulteren in een lagere hoeveelheid stikstof die in de urine vrijkomt dan bij raaigrasrantsoenen. 

Oftewel: het eiwit in het rantsoen wordt beter benut in de koe met minder verliezen tot gevolg. 

Natuurlijke nitrificatieremmer

Een derde voordeel, aldus DLF, is dat de speciale weegbree te boek staat als een natuurlijke nitrificatieremmer. ‘AgritaiN vertraagt de nitrificatie, dus het minerale proces waarbij bacteriën ammonium omzetten tot nitraat. In het weiland komt de stikstof die in urine wordt uitgescheiden, langzamer vrij. Dat geeft planten de mogelijkheid om over een langere periode stikstof op te nemen’, legt Van Tetering uit. Uiteraard leidt dit tot minder stikstofuitspoeling. 
Uit nieuwe studies blijkt bovendien dat de nitrificatie-remmende eigenschappen ook kunnen bijdragen aan een vermindering van lachgasemissies vanuit grasland. Van Tetering: ‘AgritaiN is ontwikkeld met een rechtopgaande groei en extra activiteit in de koudere maanden. Het heeft een diep en vezelig wortelsysteem, met een groot potentieel om koolstof in diepere bodemlagen vast te leggen.’ 

Het vierde voordeel van AgritaiN ligt in het verlengde van het derde: de plantwortelen in de bodem vertragen de omzetting van ammoniumstikstof naar nitraat ook nog een keer, waardoor er minder stikstofuitspoeling is in de bodem. ‘Hier is sprake van een dubbel effect’, zegt Van Tetering. ‘Eerst zorgt de langzaam vrijkomende stikstof in de urine ervoor dat planten over een langere periode stikstof kunnen opnemen. En vervolgens remmen 
de wortels van de planten het proces van nitrificatie in de bodem ook nog een keer.’

AgritaiN verovert Nieuw-Zeeland

In Nieuw-Zeeland is er volgens Van Tetering bijna geen melkveehouder meer die geen AgritaiN in zijn grasland heeft. ‘De overheid daar zit scherper op klimaat- en natuurdoelen en geeft boeren subsidie op de aankoop van AgritaiN. Dezelfde beweging zie je nu ook in Ierland komen en ik verwacht dat het in Nederland ook deze kant opgaat.’ 

Universiteiten in Nieuw-Zeeland kwamen in onderzoek tot een uitstootreductie van 89 procent voor stikstof. Het onderzoek werd herhaald door een universiteit in Ierland en daar kwamen reducties uit van 56 tot 96 procent ten opzichte van een standaardperceel met Engels raaigras. ‘Dit voordeel kun je alleen halen in beweidingssystemen, omdat je dan alle vier de voordelen combineert’, zegt Van Tetering. Voor opstallers is volgens de onderzoeken een maximale reductie van 45 procent haalbaar.

AgritaiN nu ook in Europa

AgritaiN komt dit jaar op de Europese markt en wordt onder meer verkocht in het graskruidenmengsel MultiMax. Dit mengsel bestaat uit 60 procent Engels raaigras, 10 procent timothee, 5 procent witte klaver, 8 procent rode klaver, 7 procent cichorei en 10 procent AgritaiN. Deze 10 procent komt overeen met een plantaandeel van rond de 40 procent. Bijkomende voordelen van AgritaiN zijn volgens DLF dat het een smakelijk en erg goed verteerbaar ras is, dat bestendig en veerkrachtig is in verschillende omstandigheden. De drogestofopbrengst van AgritaiN ligt rond de 10 ton per hectare. De aanwezigheid van mineralen met een antibiotische werking heeft een positief effect op de diergezondheid.