Na een koud voorjaar is het hittestressseizoen weer aangebroken. Naast een direct effect van hittestress op de voeropname en de melkproductie komt ook de gezondheid van de koe onder druk te staan. Het effect op uiergezondheid is vaak het meest zichtbaar, door een verhoging van het (tank)celgetal. Lees hieronder op welke manier u tijdens hittestress de gezondheid van uw koeien zo optimaal mogelijk ondersteunt. 

In de zomermaanden wordt op veel bedrijven een hoger tankcelgetal waargenomen, zie figuur 1 voor een Amerikaanse studie. Dit is een duidelijk seizoenseffect. Is in deze maanden de weerstand van de koe lager of is de omgevingsdruk hoger?

Het aspecifieke (of aangeboren) deel van het immuunsysteem is het eerste verdedigingsmechanisme tegen ziekteverwekkers, maar bij hittestress wordt het immuunsysteem deels onderdrukt. Dit kan leiden tot een verhoogde kans op acute ontstekingen als mastitis of baarmoederontsteking (Steele, 2016).

Meer kans op ontstekingen

Daarnaast is bij hittestress sprake van meer oxidatieve stress. Dit wil zeggen dat er meer ongewenste schadelijke stoffen in het lichaam zijn die cellen kunnen beschadigen, wat ook de effectiviteit van het verworven (of aangeleerde) immuunsysteem onder druk zet (Pahlavani en Harris, 1998).

Het gevolg van een minder efficiënt werkend immuunsysteem is dat er meer ontstekingen plaatsvinden. Dat is zichtbaar door een hoger celgetal (witte bloedcellen) in de melk. In plaats van brandjes voorkomen moet het immuunsysteem nu steeds uitrukken om brandjes te blussen. Dat kost energie én zorgt voor beschadigingen aan bijvoorbeeld het uierweefsel. Uitdagingen met uiergezondheid zijn een van de belangrijkste redenen van ongewenste afvoer. Dit heeft direct een negatief effect op het bedrijfsrendement en de levensdagproductie. Kijk zeker in tijden van hittestress extra kritisch naar de uitval in de eerste 100 dagen van de lactatie; dit kengetal moet dan ook onder de 5% zijn.

Ook de hogere temperaturen zorgen ervoor dat ziekteverwekkers beter kunnen groeien. Zo is de ideale temperatuur voor Escherichia coli tussen 19,3 en 44,5°C en die van Klebsiella pneumonia tussen 22,7 en 41,0°C (Raghubeer en Matches, 1990). Daarnaast is het risico op een infectie met Streptococcus uberis groter bij weidegang (Riekerink et al., 2006).

Langdurig lagere melkproductie

Bovendien lijken er bij hittestress meer cellen van het uierweefsel af te sterven, wat een verklaring kan zijn voor een langdurig lagere melkproductie (Tao et al., 2018). Bij koeien die milde hittestress ervaarden in de droogstand, was de gemiddelde melkproductie in de opvolgende lactatie zelfs 6,3 kg per dag (!) lager (Tao et al., 2012). Ook de hieruit geboren vaarzen produceerden aanzienlijk minder melk in de eerste drie lactaties (–2,2kg/dag, –2,3kg/dag en –6,5kg/dag) (Laporta et al., 2020).

Koeling en een goede watervoorziening

Hoe kunt u uw koeien nu het beste ondersteunen bij hittestress? Koeling van uw melkvee én droge koeien is het belangrijkste. Daarnaast dient uw watervoorziening goed te zijn: een koe drinkt bij hittestress gerust 250 liter water per dag. Het standaardadvies is ten minste één open drinkbak van 120 cm breed per 20 koeien, of twee sneldrinkers (à 20 liter water/minuut). Deze dienen idealiter op 60 cm hoogte te hangen en 7 cm waterdiepte te hebben, zodat uw koeien gemakkelijk kunnen drinken.

Zorg voor een goede voerhygiëne

Ook uw voermanagement verdient aandacht tijdens hittestress. Allereerst is voerhygiëne belangrijk; fris, schoon voer is het startpunt. Schimmels, gisten en (ongewenste) bacteriën gedijen goed in de broeigevoelige mais- en graskuilen van tegenwoordig. Bij een praktijkproef in de zomer van 2020 bleken 4/4 bedrijven te hoge schimmel-, gist- en enterobacterieniveaus in hun rantsoenen te hebben.

De groei van deze ongewenste micro-organismen kunt u tegengaan door het gebruik van een broeiremmer. Een breedwerkende broeiremmer zoals Selko-TMR is het beste om alle drie de verschillende micro-organismen te remmen, zie figuur 2. Deze kan in de mengwagen worden gedoseerd en/of u kunt er het snijvlak van uw kuilen mee behandelen.

Hogere en geleidelijke voeropname

Door inzet van Selko-TMR blijft uw voer langer fris, wat zorgt voor een hogere en geleidelijke voeropname over de dag, zie figuur 3. Andere praktische tips om het voer aan uw voerhek fris te houden zijn bijvoorbeeld tweemaal daags voeren en het restvoer elke dag opruimen.

Pensverzuring voorkomen

Naast voerhygiëne is ook pensverzuring een belangrijk aandachtspunt. Bij pensverzuring kunnen ongewenste stoffen in het lichaam komen met een lagere energie- en eiwitopname als gevolg. Door uw rantsoen minder snel fermenteerbaar te maken kunt u al veel problemen voorkomen. Ook ander vreetgedrag kan zorgen voor veel schommelingen in de pens-pH.

Om pensverzuring tegen te gaan worden pensbuffers ingezet om de pens-pH te verhogen. In goede pensbuffers, zoals Maxcare Buffer, zit naast natriumbicarbonaat ook een levende gist zoals Levucell SC. Deze levende gisten dragen bij aan het verkleinen van het risico op (subacute) pensverzuring.

Hogere gemiddelde pens-pH door Levucell SC

Uit een recente publicatie van Promo et al., (2020) blijkt dat koeien die Levucell SC kregen, een veel hogere gemiddelde pens-pH hadden dan de controlegroep. Bovendien was het percentage koeien met een pens-pH kleiner dan 5,8 bij de Levucell SC-groep 7,7% en bij de controlegroep 42,9% (zie figuur 4).

Daarnaast liet het immuunsysteem ook een minder hevige reactie zien bij de inzet van Levucell SC. Door een verbetering aan de pensbestendige coating is Levucell SC Titan nu nog beter bestand tegen uitdagende perscondities bij pelleteren.

Voer antioxidanten bij

De oxidatieve stress bij hittestress is dus hoger. Het voeren van meer antioxidanten kan hierbij ondersteuning bieden. Jong weidegras bevat bijvoorbeeld een hoog aandeel vitamine E. Verstrek daarnaast ook natuurlijke antioxidanten uit plantextracten, zoals AO-mix R en organisch selenium zoals Optimin SeY aan uw koeien.

Recent heeft Trouw Nutrition Benelux ook de bolus Farm-O-San Cellow geïntroduceerd. Dit product draagt bij aan het behoud van een goede uiergezondheid en kunt u direct inzetten bij de eerste signalen zoals een hoger celgetal.

Alle maatregelen op een rij

Hittestress heeft naast melkproductieverliezen ook gevolgen voor de gezondheid van uw koeien. Het voorkomen van hittestress door koeling en het zorgen voor voldoende en schoon water zijn de belangrijkste maatregelen. Verder is het belangrijk om het voer zo smakelijk mogelijk te houden, een pensbuffer met levend gist te voeren en extra antioxidanten te verstrekken.

Concreet aan de slag?

Vul onze online HealthyLife-calculator in. Met de uitkomst van de calculator krijgt u concrete tips & tricks om de levensdagproductie te vergroten. Het resultaat? Vanuit een gezonde bedrijfsvoering naar een maximaal rendement. Tel maar uit!

Naar HealthyLife-calculator